مادر جانشین و روایی استفاده از آن در درمان ناباروری بر اساس اخلاق سودگرای قاعده نگر

پیش زمینه و هدف: انگیزه داشتن فرزند باعث شده افرادی که قادر به فرزندآوری نیستند، روش های گوناگون کمکی تولید مثل را تجربه کنند. رحم جایگزین از جمله روش هایی است که معمولا پس از آزمودن سایر روش های کمک باروری، به دو شکل جانشینی جزیی و جانشینی کامل، مورد استفاده زن و شوهر نابارور قرار می گیرد. استفاده از روش جانشینی کامل که مادر جایگزین تنها مسؤول بارداری جنین حاصل از لقاح اسپرم و تخمک زن و شوهر نابارور است با چالش های مختلفی روبرو است که از جمله آن ها، روایی یا ناروایی اخلاقی آن است. پرسش اصلی در بررسی اخلاقی استفاده از رحم جایگزین آن است که آیا می توان با استفاده از آموزه های نظام اخلاقی سودگرای قاعده نگر، عمل زن و شوهر نابارور، همچنین مادر جایگزین را به لحاظ سودی که از رهگذر آن متوجه آنان و جامعه می شود، اخلاقی دانست. روش: این پژوهش به صورت توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام و تلاش شده، پس از توضیح مفاهیم و مبانی ناباروی و اخلاق سودگرا، روایی اخلاقی استفاده از رحم جایگزین در دستگاه اخلاقی سودگرای قاعده نگر بررسی و تبیین شود. یافته ها: از آنجاکه در دستگاه اخلاقی سودگرای قاعده نگر، ملاک در اخلاقی بودن، وجود سود جمعی برای یک عمل و قرارگرفتن آن در چارچوب یک اصل اخلاقی است، تأثیر متغیرهای مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی از یک سو و تنوع افراد مؤثر و متأثر از روش مادر جایگزین، از سوی دیگر، سبب می شود نتوان حکمی کلی در سودمندی عمومی این روش برای جامعه صادر کرد و آن را در ضمن یک اصل اخلاقی مورد پذیرش، همچون ایثار، جای داد. هرچند بدون شک، استفاده از این روش در شرایط مختلف و نسبت به برخی از افراد، از سودمندی قابل ملاحظه ای برخوردار است.